poniedziałek, 11 lipca 2016

Mazurska palinocka, czyli Mazury po mazursku






 Mazurska palinocka, czyli Mazury po mazursku”to tytuł naszego projektu, którego bezpośrednimi uczestnikami są mieszkańcy powiatu mrągowskiego. Wystartowaliśmy w stolicy regionu w Olsztynie na Nocy Świętojańskiej prezentując tradycyjny obrządek mazurskiej palinocki, to szczególnie ważny dzień związany z przesileniem wiosenno letnim. Spotkaliśmy się w Parku Centralnym nad rzeką Łyną uczyliśmy mieszkańców i turystów wykonywać wianki z roślin zebranych na mazurskiej łące. W dniu 24 czerwca zaproszeni przez grupę Archipelagu Kultury Warmii i Mazur pokazaliśmy piękno nieznanej kultury mazurskiej, ucząc w sposób prosty odtwarzania kultury mazurskiego regionu.



Nasz projekt prezentowaliśmy na spotkaniach z członkami Mrągowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, a także zaistnieliśmy na kilku ważnych wydarzeniach np. . Projekt wzbudza ciekawość wśród mieszkańców naszego regionu, opowiadaliśmy o nim na antenie Radia Zet Gold Mrągowo. W pierwszych dniach lipca, w trakcie Dni Miasta Mrągowa, na specjalnym stanowisku wspólnie z animatorem projektu Sławkiem Stefaniakiem pokazaliśmy efekty prac badawczych https://www.facebook.com/mazury.po.mazursku/photos/?tab=album&album_id=1129418643782255



Udostępniamy dokumentację zebraną w Muzeum Owczarnia oraz uzyskaną w bibliotece w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, które odwiedziliśmy razem z Ządźborską Gburką – postać wykreowana w ramach działań animacyjnych. Wykonaliśmy sesję fotograficzną do prezentacji. Zbieramy fotograficzną dokumentację dotyczącą kroju męskiego stroju, pomocą służą nam pracownicy Biblioteki Pedagogicznej w Mrągowie.

Nasz projekt posiada swoją stronę na Facebook, tam na bieżąco relacjonujemy nasze działania. Zapraszamy do obejrzenia materiałów, które już zebraliśmy. https://www.facebook.com/mazury.po.mazursku/?fref=ts

Znajdziecie tam pokaz zwyczaju mazurskiej palinocki, w której uczestniczyliśmy wspomagając siła naszych rąk zespół Mazurska Kosaczewina z Windykajmach. Powstała relacja TV Kętrzyn, w której możecie zobaczyć jak działamy. PALINOCKI mazurskie odbywają się przez całe lato.



W ramach projektu przewidziano działania, które posłużą stymulowaniu aktywności lokalnej społeczności, wzmacnianiu partycypacji obywatelskiej, podnoszeniu świadomości faktu walorów kulturowych i przyrodniczych regionu. Stwarzamy przez wspólne działanie szansę na zaistnienie w projekcie dzieciom o młodzieży, co daje możliwości aktywnego trybu życia, nauki rękodzieła inspirowanego Mazurami. Celem projektu jest uświadomienie dziedzictwa niezwykłych kultur Mazur. Ważne dla nas jest sukces , otóż nawiązaliśmy współpracę z Mazurską Radą i pracujemy dalej wspólnie nad odtworzeniem mazurskiej gadki. Mamy taki plan by włączyć do współdziałania szerokie rzesze mieszkańców 3 gmin, bo naszym celem o charakterze dobra wspólnego jest zaspokojenie konkretnych potrzeb lokalnej społeczności tzn. budowanie poczucia tożsamości i dumy z posiadanej wspólnej przeszłości.



Pracujemy z Parafią Ewangelicko Augsburską i organizatorami największego wydarzenia w regionie VI Festiwalu Kultury Mazurskiej w Sorkwitach. Podczas Festiwalu odbędzie się prezentacja zabranego przez nas zbioru wiedzy z zakresu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Planujemy warsztat aktywizacji młodzieży. Dziś zapraszamy wszystkich na Festiwal Kultury Mazurskiej podczas którego będziemy mieli panel pt. Mazury po mazursku. Naszym gościem będą twórcy ludowi Anna i Stanisław Bałdyga, którzy na warsztacie tkackim będą pokazywać jak powstaje strój mazurskiego gbura ( dawna nazwa gospodarza)

Zapraszamy do naszego stanowiska w dni Kultury Mazurskiej w Sorkwitach a także na zajęcia w trakcie imprez z Mrągowie Kłobuki Fest oraz podczas Pikniku Country. Pokaz święta mazurskiej Palinocki, dokonany na podstawie rozmów i wywiadów odtwarzających zapomnianą tradycję odpowiada na potrzebę informowania o właściwym postępowaniu w ochronie historii mieszkańców Mazur.



W trakcie festiwalu porozmawiamy o zasadach ochrony dziedzictwa niematerialnego zawartych w konwencji UNESCO. Włączenie w ochronę tożsamości regionalnej pracowników JST oraz działaczy NGO i wolontariuszy, uczniów ze szkół, mieszkańców 3 gmin powiatu mrągowskiego jest jednym z celów projektu. Zadania są realizowane wspólnymi siłami mieszkańców i instytucji życia lokalnego – samorządów, przedsiębiorców i organizacji społecznych, w sposób przemyślany tworzymy zasoby lokalnej kultury, naturalne, kultury społeczne, ludzkie i finansowe, angażujemy media lokalne i dziennikarzy obywatelskich.



JESTEŚMY AKTYWNI LOKALNIE Widzimy konieczność wsparcia tego przedsięwzięcia przez zamieszkałe społeczności w powiecie mrągowskim. W Mrągowie i Sorkwitach a także w prezentacje w Wydminach i Pieckach, w rakach projektu odbędą się zajęcia odtwarzające historię Palinocki, której centralną postacią jest gospodarz dawnej zwany gburem. Warsztaty będą połączone z pracą nad tradycją dawnego rękodzieła, prezentacją tkactwa z regionu, a także badaniem mazurskich zwyczajów związanych z codziennym życiem społeczności lokalnej. ZAPRASZAMY !



Zofia Wojciechowska, Sławomir Stefaniak, Czesław Ilwicki, Zofia Ilwicka, Renata Badaczewska, Dominik Wojciechowski

niedziela, 29 maja 2016

Instytut Horiterapii oferta 2016 - sezon zielonych emocji



Jesteś tutaj: www.zielonypromien.btx.pl Home Oferta



Kategoria: Hortiterapia

Opublikowano: piątek, 13, grudzień 2013 15:02

Dominik Wojciechowski

Odsłony: 1003
KURSY I CYKLICZNE SEMINARIA HORTITERAPII©

Zdobądź zawodowe umiejętności hortiterapeuty, poszerz swoją wiedzę







___________________________________________________________________________________
OGRODY ZDROWIA HORTITERAPII©

Zaprojektuj i stwórz swój ogród terapeutyczny z naszą pomocą






___________________________________________________________________________________
GADAJĄCE DACHÓWKI

Wykreuj niepowtarzalne dzieło albo zdobądź je w naszej aukcji







Wiadomości z naszej strony www.zielonypromien.btx.pl

wtorek, 24 maja 2016

W jury V Kabaretonu ŚDS Województwa Warmińsko - Mazurskiego



Podziękowanie dla Instytutu Hortiterapii



 To była niezwykła przyjemność. 

Zofia Wojciechowska na V Kabaretonie ŚDS

Serdecznie dziękuje za zaproszenie organizatorom - a razem z nami był przy ocenie występów profesjonalnie działający "Kabaret Dworski"

Zofia Wojciechowska razem z Izą Sankiewicz w jury
V Kabaretonu ŚDS Województwa Warmińsko - Mazurskiego. Razem
Na zdjęciu pamiątkowa chwila z zespołem z Piecek , którego instruktorem jest Sabina Kremska. Organizatorem V Kabaretonu ŚDS Województwa Warmińsko Mazurskiego jest Małgorzata Kozioł ŚDS Wolnica. Praca z członkami jury, wspólnie z Izą Stankiewicz - asystent edukacji romskiej w Elblągu, gdy mieliśmy przyjemność oceniać występy grup oraz prace plastyczne zainspirowane kultura Romów to kreatywne spojrzenie na inne kultury. 





Specjalną nagrodę jury V Kabaretonu ŚDS przyznało w kategorii wyróżnienia indywidualne trzem osobom. Sponsorem wyróżnień był vice Starosta Powiatu Lidzbark Warmiński p. Jarosław Kogut oraz  Instytut Hortiterapii. Naszą nagrodą był horti zestaw roślin o właściwościach leczniczych.








Gadające dachówki opowiadają o cudach naszej krainy




Warsztaty pt. Gadające dachówko - prowadzenie Zofia Wojciechowska
Festiwal Kultury Mazurskiej 

My wszyscy nosimy w sobie niezwykłe historie, dzielimy się doświadczeniem ucząc się od siebie tego, co najcenniejsze – bycia poprzez rozmowę z drugą osobą. „Gadające dachówki” tworzą swoistą ścieżkę edukacyjną, ważną ze względu na możliwości rozwoju turystyki kulturowej. Koncepcja programu zajęć narodziła się w trakcie pracy naukowo – badawczej wykonywanej w ramach współpracy Instytutu Hortiterapii z Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego. Projekt „Gadające Dachówki” został wyróżniony nagrodą czytelników Gazety Olsztyńskiej i Dziennika Elbląskiego i przyznaniem Złoty Człowiek Warmii i Mazur w kategorii nauka i edukacja.

Gadające dachówki - Instytut Hortiterapii - warsztaty rodzinne


Usługa polega na prowadzeniu zajęć: seminariów o historii regionalnej, warsztatów hortiterapii w oparciu o wykorzystanie bogactwa kultury ludowej oraz roślinnej Warmii i Mazur możliwego dzięki pracy i rozmowie przy dekorowaniu dachówek. „Gadające dachówki” w doskonały sposób łączą przeszłość z nowoczesnymi technologiami, m.in. zastosowanie QR kodów i Internetu. 

Gadające dachówki - Instytut Hortiterapii -
 to proste wystarczy być z nami aby stać się autorem wyjątkowej pamiątki


Upiększone farbami oraz roślinami dachówki mówią o ludziach i miejscach, czyli o warmińskich i mazurskich domach, na których kiedyś leżały. Opowiadają o wsiach i miasteczkach, zapomnianych historiach i tych nowo odkrytych przez turystów przybywających na Mazury. Elementy roślinne przybliżają piękno naszej ziemi, a przede wszystkim są doskonałą edukacją pro środowiskową. Pokazują zachwyt człowieka nad przyrodą i otaczającym nas światem. Każdy artysta tworzący gadające dachówki przekazuje cząstkę samego siebie.

Gadające dachówki - Instytut Hortiterapii prowadzi
zajęcia łączące tradycje oparte na poznaniu świata przyrody i kulturowego dziedzictwa


Usługa ta jest innowacją, która ma za cel popularyzację dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Warmii i Mazur w formie interaktywnych zajęć, które budują relacje między turystami a społecznością lokalną oraz poszerzają wiedzę o regionie. Ukazują wielokulturowość, bogactwo kultur tutaj występujących. 

Gadające dachówki
to propozycja zajęć Instytutu Hortiterapii dla turystów i mieszkańców


Linki do wydarzeń związanych z usługą:










Zofia Wojciechowska
 prowadzi warsztat gadającej dachówki na Festiwalu Kultury Mazurskiej 


Zapraszamy na nasze zajęcia z gadającą dachówką

niedziela, 22 maja 2016

Urodziny Instytutu Hortiterapii



Minione lata przyniosły wiele nowych programów, tworzymy dla Was nasze programy - Mazury dla diabetyków, Społeczne Ogrody Zdrowia Hortiterapii jako propozycja dla każdego miasta i dowolnej placówki. Zobaczcie jak ciekawą propozycją są Mobilne ogrody terapeutyczne, nad tym pracujemy od 3 lat. Inspirujecie nas do intensywnej praca nad rozwojem programów terapeutycznych i społecznych ogrodów zdrowia w Mrągowie opartych na leczniczej mocy przyrody. 




Zofia Wojciechowska na wyprawie naukowej Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych-
Przelewice - Ogród Dendrologiczny-
fot. M. Knaflewski


Zofia Wojciechowska w Przelewicach ogród japoński
fot. M. Knaflewski



Ogrodoterapia - dziś skupia uwagę wielu instytucji, od trzech lat w Instytucie powstają projekty, które zyskują renomę. Uruchomiliśmy szereg działań opartych na hortiterapii. Posiadamy obecnie 3 Certyfikaty Produkt Warmia i Mazury. Usługi jakie prowadzi IH w zakresie szkoleń i działań rehabilitacyjnych ukierunkowanych na rozwój Instytutu Hortiterapii oznaczają także postęp polskiej ogrodoterapii.



Zofia Wojciechowska nagrywa ekologiczne 
audycję w Radio Zet Gold


Obecnie IH jest partnerem Centrum Innowacji i Technologii UWM. IH nawiązał współpracę z polskimi uczelniami m.in. SITO i Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach i UP w Lublinie, a także Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu, Polskim Towarzystwem Nauk Ogrodniczych. Podjęliśmy się zadania opracowania innowacyjnego programu rehabilitacji przez ogorodoterapię w diabetologii. Innowacyjny program we współpracy z dietoterapeutą dr hab. Katarzyną Kowalcze stanowi propozycję dla terapeutów, diabetyków i ich rodzin.Pracujemy z najlepszymi. Naszym ekspertem jest dziennikarz i diabetykiem red. Krzysztof Mika. Medialnie patronuje nam pismo Diabetyk.

Zobaczcie co robimy na kursach, szkoleniach i zajęciach. Czy słyszeliście o Gadających dachówkach, do których tworzywem jest naturalny materiał roślinny i ządźborska opowieść o urokliwych zakątkach naszej krainy? Prezentujemy na specjalnych wystawach historyczno-przyrodnicze prace - dachówki pozyskane ze starych rumowisk. Uzyskane od horti entuzjastów z podarowaną historią miejsca swego pochodzenia, które powoli przeistaczają się w tzw. Gadające dachówki. Czekamy na Was na naszych kursach ze zdrowotnym przepisem na pokrzywowo-bratkową kurację oczyszczająca. Artyści, ludzie stąd z Mazur i Warmii, towarzyszą naszym kameralnym spotkaniom, bierzcie udział w dyskusji o społecznej wartości krajobrazu naszego miasta i bezwzględnej potrzebie jego zachowania. Hasłem przewodnim jubileuszy był​y ​Horti inspiracje - HORTITERAPIA - Rewitalizacja i rehabilitacja INSTYTUT HORTITERAPII MRĄGOWO

Zofia Wojciechowska prezes Instytutu Hortiterapii
i Robert Wróbel prezes LOT MKT

Gościliśmy w​ ​C​​entrum​ ​Kultury i Turystyki. Dni z hortiterapią w zdrowym mieście leżącym na pojezierzu Mrągowskim.​ Wiele się działo, co nas interesuje? Wpływ elementów przyrody ożywionej i nieożywionej na procesy rehabilitacji z zastosowaniem ogrodoterapii w diabetoligii. W trakcie semi​n​arium prowadzliśmy warsztat praktyczny hortiterapii​ ​przy współpracy z LOT MKT. Zagadnienia dotyczące zakresu hortiterapii w rehabilitacji di​e​to​terapii​ i edukacji​ ​diabetologicznej w oparciu o​ ​służbę​ ​medyczną.

Jadwiga Orzepowska wykonuje badania profilaktyczne

Witajcie​ ​na horti szlaku zdrowia, wyruszamy w kierunku doświadczenia atrakcji ziemi mrągowskiej. Spotkanie poprzedził pomiar ciśnienia i poziomu cukru we krwi, badanie bezpłatne dokonywała pielęgniarka. Instytut Hortiterapii zaprasza w programie​ ​kursów​ ​przepisy na zdrowe życie wśród roślin.​

Jesteśmy dla Was​ ​zajrzyjcie do nas i polubcie profil na Facebooku aby być na bieżąco z hortinowościami:

ZAPRASZAM DO MINI FOTO GALERII Z 3 LAT DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU HORTITERAPII

piątek, 8 kwietnia 2016

Mazurskie cebulice na wzgórzu Biskmarcka



KWIECIEŃ – miesiąc kwiatów. Jak sama nazwa wskazuje jest to miesiąc, w którym rozpoczyna się okres kwitnienia większości roślin ogrodowych.



W ogrodach kwitną kwiaty cebulowe pojawiają się ciemnoniebieskie szafirki (Muscari), żółte narcyzy (Narcissus) oraz różnokolorowe tulipany (Tulipa). Na trawnikach pojawiają się pierwsze białe i różowe stokrotki (Bellis) i żółte kwiaty mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale). Na drzewach i krzewach zaczynają pojawiać się pierwsze liście. Kwitną krzewy ozdobne - migdałki (Prunus triloba) na różowo, forsycje (Forsythia) na żółto, a pachnąca czeremcha (Padus avium) na biało. Niekwestionowana królową wiosny jest magnolia (Magnolia) - posiada wyjątkowo piękne białe lub różowe kwiaty. Na kasztanowcach (Aesculus) zaczynają pękać pąki, z których wyrastają kosmate liście.





U nas kwitną na wzgórzu niebieskie cebulice syberyjskie. Scilla sibirica. Jest to niewielka roślina, osiągająca wysokość do 25 centymetrów, która kwitnie wczesną wiosną (najczęściej już w marcu i na początku kwietnia). Kwiaty niebieskie, fioletowe – kształtem przypominają zwisające dzwoneczki. Kwitną długo, spotkacie je też w maju i w czerwcu. Cebulica syberyjska - jest rośliną niewielką; wyrasta do wysokości 10-20 Kwiaty jej, w kształcie dzwonków (po 1-3 w kwiatostanie), zwieszają się jak pędzle. Kwitnąc w marcu, najczęściej mają barwę intensywnie niebieską, rzadziej białą. Jest najwytrzymalsza na mróz.Poszczególne odmiany różnią się między sobą wysokością, kolorem, kształtem i liczbą kwiatów na pędzie. Kwiaty jak widzicie ma dzwonkowate, zwieszające się, zebrane w grona, w których wiją się 10-15 kwiatów. Wyhodowano dużo odmian o rozmaitym zabarwieniu kwiatów: mogą one być niebieskie w różnych odcieniach różowe i białe. Różnią się też liczbą kwiatów w gronach.



Cebulice mogą rosnąć na każdej glebie, jednakże wiosną gleba powinna wilgotna, natomiast jesienią i w zimie umiarkowanie sucha. Rosną dobrze zarówno w pełnym słońcu, jak i na stanowisku północnym. Cebule sadzi się w sierpniu, wrześniu na głębokości 6-10 cm. zależnie od wielkości. W czasie bardzo ostrych zim powinno się posadzone cebulki dodatkowo przykryć liśćmi. Jeżeli rośliny znajdują się w miejscu zadrzewionym, to opadłe jesienią liście są wystarczającym przykryciem. Cebulicę najczęściej rozmnaża się przez siew nasion.Cebulica to jedna z najczęściej uprawianych małych roślin cebulowych. Rodzaje ten zawiera wiele odmian i gatunków.


 Oto nasza ządźborska cebulica...




Ogólnopolski Konkurs Wiedzy o Architekturze Krajobrazu - Instytut Hortiterapii patronuje wydarzeniu.










Ogólnopolski Konkurs Wiedzy o Architekturze Krajobrazu Instytut Hortiterapii patronuje wydarzeniu.









Zapraszamy w imieniu organizatorów. 

W dniach 14-15 kwietnia 2016 r. w Zespole Szkół Architektury Krajobrazu i Handlowo-Usługowych w Gdańsku, przy ul. Czyżewskiego 31, odbędzie się finał VI Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Architekturze Krajobrazu, który odbywa się pod honorowym patronatem Pomorskiego Kuratora Oświaty oraz Prezydenta Miasta Gdańska. Hasłem tegorocznego konkursu jest „Ogrodowa gra terenowa”.

Nadrzędnym celem Konkursu jest zainspirowanie młodzieży, uczniów kształcących się w zawodzie technik architektury krajobrazu, do tworzenia nowatorskich rozwiązań zagospodarowania terenów zieleni.

W tym roku zapraszamy młodych architektów krajobrazu oraz Państwa do udziału w”ogrodowej grze terenowej”. Proponowana przez nas tematyka to próba przeniesienia popularnych dziś w wielu miastach „gier terenowych” do ogrodu oraz propagowanie idei ekologicznego i aktywnego stylu życia. Ponad 30 drużyn z całej Polski na terenie zabytkowego parku Ludolphino rozegra”ogrodowy mecz” o puchar!

Natomiast w konkurencji indywidualnej blisko 100 najlepszych uczniów z techników z całego kraju będzie walczyło o indeksy na kierunek architektura krajobrazu w Sopockiej Szkole Wyższej i Wyższej Szkole Zarządzania Środowiskiem w Tucholi oraz wiele innych cennych nagród. Zmaganiom konkursowym towarzyszyć będą ciekawe warsztaty i wykłady z zakresu architektury krajobrazu.


Konkurs jest świetną formą łączącą ze sobą elementy zabawy i rywalizacji, z dydaktyką związaną z ochroną środowiska i kształtowaniem terenów zieleni.


Organizatorzy
ZSAK i H-U Gdańsk



LISTA SZKÓŁ ZAKWALIFIKOWANYCH DO FINAŁU VI OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU WIEDZY O ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU

W dniach 14-15 grudnia 2015 r. w technikach architektury krajobrazu z terenu całej Polski odbyły się eliminacje szkolne VI Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Architekturze Krajobrazu, który odbywa się pod honorowym patronatem Pomorskiego Kuratora Oświaty i Prezydenta Miasta Gdańska. 

Do finału zakwalifikowało się 31 szkół i to ich przedstawiciele już w kwietniu rozegrają w ZSAKiH-U w Gdańsku „ogrodową grę terenową” . 
SZKOŁY ZAKWALIFIKOWANEJ DO FINAŁU VI OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU WIEDZY O ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU * kolejność szkół na liście jest przypadkowa
Zespół Szkół Architektury Krajobrazu i Handlowo – Usługowych w Gdańsku
Zespół Szkół Technicznych w Nysie
Zespół Szkół nr 2 w Golubiu - Dobrzyniu
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im Wincentego Witosa w Boninie
ZS Licealnych i Agrotechnicznych w Tucholi
Zespół Szkół Rolniczych w Grudziądzu
Zespół Szkół Budowlanych w Katowicach
Zespół Szkół Rolniczych w Prudniku
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Bydgoszczy
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Kępnie
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 we Włoszczowie
Centrum Edukacji Ogrodniczej w Szczecinie
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Przodkowie
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Kamieniu Małym
Zespół Szkół Rolniczych im Tadeusza Kościuszki w Namysłowie
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Widzewie

Wszystkim serdecznie gratulujemy.
Trzymamy kciuki. Instytut Hortiterapii Program Pomost Radio Wnet patronuje przedsięwzięciu.

niedziela, 3 kwietnia 2016

Kurs Hortiterapii - zielony sposób na rewitalizację społeczną i środowiskową







Hortiterapia (łac. hortus – ogród) polega na wykorzystaniu ogrodu i roślin do terapii. Można ją podzielić na bierną (tj. spacerowanie po ogrodzie, aktywność fizyczna, doznania zmysłowe i estetyczne) oraz czynną (np. praca przy uprawie i pielęgnacji roślin – sianie, sadzenie, zbieranie owoców). Celem terapii jest ograniczenie stresu poprzez przebywanie wśród zieleni oraz zadowolenie pacjentów z pielęgnowania roślin. Specjaliści dobierają rodzaje prac ogrodowych do schorzeń oraz wieku pacjentów tak, aby osiągnąć optymalne efekty terapeutyczne.